İsrailli analistler, Hamas’ın esir takası ve Gazze Şeridi’nde ateşkes anlaşmasına ilişkin arabulucuların önerisini kabul etmesinin “Tel Aviv yönetimini şaşırttığı ve Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetini ikilem içerisinde bıraktığı” değerlendirmesini yaptı.
İsrailli uzmanlar, bu gelişmeler karşısında Netanyahu’nun “bir yandan Hamas’ın elindeki esirleri geri getirecek anlaşmayı reddediyormuş gibi görünmeyi diğer yandan da koalisyondaki aşırı sağcı ortaklarını kızdırmayı” istemediğini belirtti.
Uzmanlar, Netanyahu’nun Hamas’ın olumlu yanıtı karşısında izleyeceği yönteme ilişkin muhtemel senaryoları değerlendirdi.
NETANYAHU KÖŞEYE SIKIŞTI
Yedioth Ahronoth gazetesi baş analisti Nahum Barnea, “(Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya) Sinvar evet dediğinde” başlıklı yazısında, “Muhtemelen Sinvar bizi aldatıyor çünkü o da hazırladığı öneriyi mevcut hükümetin kabul etmeyeceğini biliyor.” ifadesini kullandı.
Barnea, İsrail’in, Gazze’nin güneyindeki Refah’a saldırıya karşı çıkan ABD’lileri teskin etmek için esir takası ve ateşkes görüşmeleri kapsamında Kahire’ye heyet gönderebileceğini belirtti.
Kahire’ye müzakere heyetinin gönderilmesinin Netanyahu adına İsrail iç siyasetinde önem arz ettiğine dikkati çeken Barnea, “Netanyahu ne Hamas’ın elindeki esirleri yüzüstü bırakan ve anlaşmaya karşı çıkan biri, ne de anlaşmaya hazır ve koalisyonundaki aşırı sağcı ortaklarına ihanet eden biri olarak görünmek istiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Önerilen ateşkes teklifine ilişkin Barnea, şunları kaydetti:
“Sinvar’ın hazırladığı karşı teklif, İsrail’i sinir bozan yeni bir tartışma turuna sürüklüyor. Öyle ki kaçırılan İsrailliler, yakınlarının kendilerinden haberi olmaksızın esaret altında ölüyor; öte yandan hükümet şüphe içinde korkmuş ve boğazına kadar bölünmüşlüğe batmışken güvenlik birimleri, yorgun ve zayıf düşmüş durumda.”
TUZAĞA DÜŞTÜ
Haaretz gazetesi yazarı İsrailli askeri analist Amos Harel, “Hamas’ın ‘evet’ tuzağına düşen Netanyahu, İsrail ile ABD’nin arasını açıyor” başlıklı yazısında, “Hamas’ın, arabuluculara esir takası anlaşması önerisini kabul ettiğini açıklaması İsrail’i şaşırttı. Son günlerde müzakereler tamamen çöküşün eşiğindeymiş gibi görünüyordu.” ifadesini kullandı.
Müzakerede asıl meselenin anlaşma önerisinin içeriğiyle ilgili olduğunu kaydeden Harel, “Son aylarda ateşkes anlaşmasına varılmasının önündeki en büyük engelin Hamas’ın İsrail ordusunun (Gazze’den) tamamen çekilmesi ile çatışmaların durdurulması yönündeki talebi” olduğunu kaydetti.
Harel, “Netahyahu’nun Refah’a saldırı düzenleme tehditleri sebebiyle Hamas’ın son günlerde ABD’den güvence talebinde bulunduğunu” belirtti.
İsrailli analist, “İsrailli siyasi kaynaklar, Mısır’ın önerdiği ve Tel Aviv’in iki hafta önce kabul ettiği anlaşmayı güncellemek için Mısır ve ABD’nin dün gece İsrail’in arkasından anlaşmaya varmış olabileceğini bildirdi.” yorumunu yaptı.
Bu açıklamaların, Netanyahu’nun Hamas’tan gelen olumlu yanıtın ardından söz konusu öneriyi reddedeceğinin ilk işareti olduğunu savunan Harel, “Sadece iki gün önce, Başbakan ve sözcüleri, İsrail medyasının Netanyahu’ya karşı, Hamas’ı suçlama üzerinden görüşmeleri sabote etmeye çalıştığına yönelik asılsız suçlamalarda bulunduğunu öne sürmüştü.” ifadesini kullandı.
İsrailli analist, Netanyahu’nun koalisyonunun çökmesi ve sağcı seçmen tabanını kaybetme endişesi ile bir kez daha anlaşmaya olumsuz yanıt vereceğini öngörüsünde bulunarak, bunu da “İsrail’in Hamas’ı yenilgiye uğratması gerektiği” iddiasıyla meşrulaştıracağını kaydetti.
HAMAS İSRAİL İLE ABD’NİN ARASINI AÇTI
Arabulucuların taraf tutmayıp, İsrail’in onayına bağlı olan bir çözüm önerisi sunduğunu aktaran Harel, “Sonuçta arabulucuların görevlerini sadakatle yerine getirdikleri, İsrail’in de onayını alan öneriyi biraz değişiklik yaparak Hamas’a sunduğu görülüyor.” açıklamasında bulundu.
Harel, “Diğer bir deyişle, müzakerelerde ilerleme kaydedilme şansı hala düşük. Ancak Hamas, olumlu tepkisiyle İsrail ile ABD’nin arasını açmayı başarmış olabilir.” değerlendirmesini yaptı.
İsrailli analist, “Savaş kabinesindeki Ulusal Birlik Partisi bakanları Benny Gantz ve Gadi Eisenkot’un Hamas’ın tutumundaki değişikliğe ve Netanyahu’nun açıkça olumsuz tepkisine nasıl tepki vereceğini göreceğiz.” ifadelerini kullandı.
ÖNERİLER FARKLI İDDİASI
İsrail ordusunun eski Askeri İstihbarat Dairesi Başkanı Tamir Hayman, İsrail’de yayın yapan Kanal 12’nin internet sitesinde yayınlanan yazısında, “Hamas’ın ateşkes anlaşmasında İsrail’in kabul etmeyeceği bir tuzak gizlemiş olabileceğini” savundu.
Hamas’ın kabul ettiği önerinin, İsrail’in onayladığından “çok farklı” olduğunu savunan Hayman, önerideki temel anlaşmazlık noktalarının Gazze’deki savaşın bitirilmesi ve serbest bırakılacak esirler olduğunu öne sürdü.
Hayman, “İlk aşamada arabulucuların önerisi İsrail açısından kabul edilebilir çünkü öneride ‘savaşın durdurulması’ ibaresi yer almıyor ancak daha belirsiz olan başka bir ibare var. O da faaliyetlerin durdurulması; bu da İsrail’in gelecekte istemesi durumunda savaşı yenilemek için esneklik sağlıyor.” ifadesini kullandı.
İSRAİL’İN KOZU KALMAYACAK
İsrail’in öneriyi kabul etmesinin önündeki bir diğer engele ilişkin Hayman, “Tel Aviv yönetiminin anlaşma kapsamında serbest bırakılacak Filistinli mahkumları ret yetkisinden vazgeçmesi” olduğunu ve bunun “oldukça önemli olduğunu” belirtti.
Hayman, Tel Aviv’in takas anlaşmasının maddelerine göre ilk aşamada, her İsrail askeri için 30’u müebbet hapis cezası verilmiş 50 Filistinliyi serbest bırakmasının istendiğine işaret etti.
Hamas’ın isteği doğrultusunda ilk aşamanın sonunda müebbet hapis cezası verilmiş 150 kişinin serbest kalacağını ve İsrail’in buna müdahale edemeyeceğini kaydeden Hayman, “Eğer bu olursa, İsrail Hamas’la bağlantılı dünyadaki tüm mahkumları, tüm tehlikeli mahkumları serbest bırakacak. Böyle bir durumda ise İsrail’in ikinci aşama için elinde hiçbir pazarlık kozu olmayacak.” ifadesini kullandı.
Hayman, bu maddeye göre, İsrail’in Hamas için gerçekten önemli isimlerin her birini serbest bırakacağını belirtti.
KARTLARIN YENİDEN DAĞITILMASI
İsrail’in Yedioth Ahronoth gazetesi analistlerinden Avi Sakharov, Mısır-Katar önerisinin daha önce İsrail tarafından kabul edilmese de Hamas’ın bu öneriye verdiği olumlu yanıtın “kartları yeniden dağıttığını” ifade etti.
Topun yeniden İsrail’in sahasında olduğunu ifade eden Sakharov, İsrail hükümetinin artık öneriye olumlu mu yoksa olumsuz mu yanıt vereceğine karar vermesi gerektiğini vurguladı.
Sakharov, Tel Aviv’in öneriye olumlu yanıt vermesi durumunda saldırıları birinci ve ikinci aşamada sonlandırmayı kabul etmiş olacağını, olumsuz yanıt vermesi durumunda ise dünyanın gözünde savaşı bitirime imkanını reddetmiş olarak görüleceğini aktardı.
Hamas Hareketi Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, 6 Mayıs’ta Katar ve Mısır’a, Gazze Şeridi’nde ateşkes anlaşmasına ilişkin önerilerini onayladığını bildirmişti.
İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’nin güneyinde zorla yerinden edilmiş Filistinlilerin sığındığı Refah’ın doğusundaki bazı mahallelerin boşaltılmasını istemesinin gölgesinde atılan bu adımın ardından İsrail Savaş Kabinesi, Refah’ta saldırılara devam kararı almıştı.
İsrail ordusu 7 Mayıs’ta Gazze’nin Refah bölgesine kara saldırısı başlatarak Mısır’la olan sınır kapısının Gazze tarafını ele geçirdiğini duyurmuştu.
