Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olan Donald Trump, Kremlin’in 50 gün içinde ateşkesi kabul etmemesi durumunda, Rusya ile ticaret yapan ülkelere yüzde 100 oranında ikincil gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. Bu açıklama küresel ticarette gerilimi yeniden gündeme getirdi.
50 GÜNDE BİR KARAR BEKLENİYOR
Tramp, İskoçya’da yaptığı konuşmada sürecin hızlı bir şekilde sonuçlanması gerektiğini belirterek bekleme nedeni olmadığını belirtti. Ukrayna Devlet Başkanı olan Volodimir Zelenskiy, bu çıkış için Trump’a teşekkür etti.
İkincil gümrük vergisi, doğrudan Rusya’ya değil, onunla ticaret yapan ülkeleri hedeflemektedir. Yani Rusya’dan enerji alan ülkelerin ABD’ye yaptığı ihracatlar yüzde 100 vergiye tabi olabilir. Bu kararın amacı, Rusya’nın başlıca gelir kaynağı olan petrol ve gaz ihracatını kısıtlamaktır.
TÜRKİYE DE LİSTEDE
Türkiye de bu ülkeler arasında yer almaktadır. Türkiye, uluslararası ticaret verilerine göre Çin ve Hindistan’ın ardından Rusya’nın üçüncü büyük ticaret ortağı konumundadır. Ayrıca Türkiye, Rusya’dan en fazla ithalat yapan ikinci ve en fazla ihracat yapan üçüncü ülkedir.
2024 yılına göre Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı enerji ithalatı 32 milyar dolardan fazladır. Aynı dönemde ABD’ye ihracat 14,4 milyar dolar düzeyindedir. Uzmanlar, yüzde 100 gümrük vergisinin devreye girmesi durumunda, Türk ürünlerinin ABD pazarında etkili olabileceği uyarısında bulunmaktadır.
‘TÜRKİYE MUHTEMEL İSTİSNALAR ARASINDA’
TABA Başkanı olan Süleyman Ecevit Sanlı, Türkiye’nin ilk başkanlığı döneminde yüzde 10 civarında vergi uygulandığını hatırlatarak, “Türkiye ile karşılıklı görüşmeler devam ediyor” dedi.
Sanlı, Türkiye’nin enerji rafinerilerinin büyük ölçüde Rus petrolüne bağlı olduğunu belirterek, “Türkiye’nin Rusya ile sınır olması nedeniyle zorunlu bir ilişkisi bulunmaktadır. Ayrıca Ukrayna’yı da desteklemektedir. Bu nedenle Amerikan yönetiminin Türkiye’ye sert bir adım atması olasılığı düşüktür.”
‘WASHINGTON-ANKARA İLİŞKİSİ DENGELİ’
Marmara Üniversitesi’nden Profesör Mahmut Tekçe, olası gümrük vergisinin kağıt üzerinde ciddi bir tehdit olduğunu ancak nasıl uygulanacağının belirsizliğini koruduğunu ifade etti.
“Türkiye, geçmişte İran ve Rusya’ya yönelik benzer yaptırımlardan muaf tutulmuştur. Bu kez de stratejik konumu ve diplomasisiyle manevra alanı bulunmaktadır.”
‘ANLAŞMAYI BOZMAK ZOR’
TEPAV’dan enerji politikaları uzmanı olan Dr. Mühdan Sağlam, Türkiye’ye muhtemelen istisna tanınacağını düşünmektedir. Ancak Trump’ın öngörülemez politikaları nedeniyle durumu dikkatle takip etmek gerektiğini belirtmektedir.
“Enerji hukuku açıktır: Mücbir sebep olmadıkça sözleşmeler feshedilemez, aksi takdirde büyük tazminatlar gündeme gelebilir. Avrupa bile Rus gazını hemen kesmemiştir, sadece sözleşmeyi yenilememiştir.”
Türkiye ile Rusya arasındaki Mavi Akım doğal gaz sözleşmesinin yıl sonunda sona ereceği bilinmektedir. Taraflar yeni bir anlaşma üzerinde görüşmelerini sürdürmektedir. Sağlam’a göre ABD, Türkiye’ye bu anlaşmayı yenilememesi için baskı uygulayabilir. Ancak şunları ifade etmektedir:
“O zaman Türkiye der ki: ‘Bana aynı fiyat ve miktar şartlarıyla gazı sen ver.’ Bu durumda Türkiye büyük ihtimalle bekleyip görmeyi tercih edecektir.”
